Maca (Lepidium meyenii syn. L. peruvianum) to roślina dwuletnia lub bylina o wysokości do kilkunastu centymetrów. Surowcem leczniczym jest jej korzeń o średnicy 2-8 cm przypominający buraka. Maca rośnie w wysokich Andach, w Peru i Boliwii. Tradycyjnie uprawiana jest na wysokości powyżej 4000 metrów, gdzie ze względu na niskie temperatury i silne wiatry niewiele innych roślin daje się uprawiać. Praktycznie wszystkie peruwiańskie uprawy macy są organiczne. Na tej wysokości rzadko występują szkodniki mogące zaszkodzić roślinie. Do nawożenia stosuje się głównie nawóz pochodzący od owiec i alpak.
Maca była uprawiana w Andach od wieków. Często podaje się, że inkascy wojownicy jedli ją przed walkami. W medycynie ludowej maca używana jest głównie ze względu na właściwości odżywcze (duża zawartość pełnowartościowego białka, egzogennych aminokwasów, witamin, minerałów i steroli), szczególnie w stanach niedożywienia, wzrostu, w okresie ciąży, laktacji oraz w celu zwiększenia płodności u ludzi i zwierząt. Jest stosowana także jako środek wzmacniający odporność organizmu, energizujący, wspomagający wytrzymałość.
Badania na zwierzętach potwierdziły właściwości korzenia maca do zwiększania zachowań seksualnych. W 2000 roku Zheng opublikował wyniki badania, w którym ekstraktem etanolowym z macy karmiono myszy (40mg/kg masy ciała) i szczury (45, 180 lub 1800 mg/kg). Zaobserwowano wzrost krycia i zmniejszenie czasu potrzebnego do osiągnięcia pełnej erekcji.1. Kolejne dwa badania potwierdzają te wyniki. Szczury, którym podawano 15 i 75 mg/kg ekstraktu z macy2 i 24, 52 i 870 mg/kg ekstraktu z macy3 szybciej przystępowały do kopulacji. Zmniejszył się czas między wytryskiem a przystąpieniem do kolejnej kopulacji.
Działanie macy sprawdzano także u ludzi. W badaniu metodą podwójnie ślepej próby z kontrolą placebo u mężczyzn, którzy przyjmowali 1500 lub 3000 mg maca, znacząco zwiększyło się pożądanie seksualne (libido) po 8 tygodniach.4 Wyniki zostały potwierdzone w podobnych badaniach u kobiet i mężczyzn, przy zastosowaniu porównywalnych dawek.4,5,6,7,8 Jak pokazuje badanie, u mężczyzn maca zwiększa objętości nasienia, ilość plemników w ejakulacie, ilość ruchliwych plemników i ruchliwości plemników.9
W lecznictwie najczęściej stosuje się dawki 1,5-10 g dziennie.
Przyjmowanie macy jest bezpieczne. Nadmierna ilość może powodować jedynie wzdęcia. Brak było działań niepożądanych w badaniach na szczurach karmionych ekstraktem z macy w dawkach do 5 g/kg masy ciała. W Andach maca traktowana jest jako lek i pokarm, spożywa się jej nawet do 0,5 kg dziennie. Jest uprawiana od prawdopodobnie 1300-2000 lat.
W 12 tygodniowym badaniu metodą podwójnie ślepej próby z kontrolą placebo brało udział 57 mężczyzn. Przyjmowanie 1500 lub 3000 mg macy dziennie zwiększyło pożądanie seksualne.
2004 Gonzales G.F. - Instituto de Investigaciones de la Altura, Universidad Peruana Cayetano Heredia, Lima, Peru.4
W badaniu na 20 kobietach i mężczyznach z depresją przyjmowanie 3000 mg macy dziennie przez 12 tygodnie zwiększyło pożądanie seksualne (libido).
2008 Dording C.M. - Depression Clinical and Research Program, Department of Psychiatry, Massachusetts General Hospital, Boston, MA 02114, USA.5
U 8 sportowców (rowerzystów) przyjmujących 2000 mg macy przez 2 tygodnie wzrosło pożądanie seksualne.
2009 Stone M - School of Psychology and Sports Sciences, Northumbria University, Newcastle upon Tyne, UK.6
W 12 tygodniowym badaniu metodą podwójnie ślepej próby z kontrolą placebo brało udział 50 mężczyzn z impotencją. Przyjmowanie 2400 mg macy dziennie zwiększyło pożądanie seksualne i erekcję.
2009 Zenico T. - Department of Urology, Morgagni-Pierantoni Hospital, Forlì, Italy.7
14 kobiet po menopauzie brało udział w 6 tygodniowym badaniu metodą podwójnie ślepej próby z kontrolą placebo. Przyjmowanie 3500 mg macy dziennie zmniejszyło objawy psychologiczne, w tym lęki i depresje oraz zmniejszyło dysfunkcje seksualne.
2008 Brooks N.A. - School of Biomedical and Health Sciences, Victoria University, St. Albans, Victoria, Australia.8
9 mężczyzn w wieku 24-44 lat przyjmowało dziennie 1500 lub 3000 mg macy przez 4 miesiące.
Podawanie macy spowodowało zwiększenie objętości nasienia, liczby plemników w ejakulacie, liczby ruchliwych plemników oraz ruchliwości plemników. Wzrost liczby plemników nie był związany z dawką macy.
2001 Gonzales G.F. - Department of Physiological Sciences, Faculty of Sciences and Philosophy and Instituto de Investigaciones de la Altura, Universidad Peruana Cayetano Heredia, Lima, Peru.9
Bibliografia: